Polusyon sa Hangin at ang mga Pwede Nating Gawin

Bukod sa katiwalian, kahirapan, karahasan at nakakainis na takbo ng istorya sa mga drama sa tv, isa pa sa mga araw-araw na problemang kinakaharap ng mga Pilipino ay ang problemang hatid ng maruming hangin (air pollution) sa kalusugan natin.

Lahat ay dapat mag-ingat sa mga epekto ng maruming hangin sa katawan subalit ang mga taong may mas malaking peligro sa kalusugan ay ang mga sumusunod:

• mga may respiratory illness gaya ng asthma, bronchitis, tuberculosis at iba pa
• mga may sakit sa puso
• mga sanggol at bata
• mga matagal na nasa labas (traffic police, street sweepers, sidewalk vendors, etc.)
• mga senior citizens
• mga buntis
• mga mahina ang immune system

Ayon sa ulat ng World Health Organization (WHO), pinakamalaking naaapektuhan ng air pollution ang mga umuunlad na bansa kagaya ng Pilipinas. At mas mataas daw ang antas ng polusyon sa mga umuunlad na syudad (gaya ng Maynila) kumpara sa mga mauunlad na syudad na kasing-laki nito.

Ang nilalaman ng post na ito ay:

1. Impormasyon ng WHO Tungkol sa Polusyon ng Hangin (salin sa Tagalog mula sa orihinal)
2. Paano Mag-ingat sa Epekto ng Air Pollution
3. Paano Makakatulong Upang Mabawasan ang Air Pollution

Hindi nakakatawa ang epekto ng maruming hangin sa katawan ng tao. Ingatan natin ang ating kalusugan at ang kalusugan ng mga kabataan laban sa air pollution.

Ang sumusunod ay ilang bahagi na isinalin sa Filipino mula sa orihinal na impormasyong nakasaad sa website ng WHO. (Original English Article: WHO Ambient Air Quality and Health)

1. Impormasyon ng WHO Tungkol sa Polusyon ng Hangin

Ang polusyon sa hangin ay isang pangunahing problema sa kalusugan at kapaligiran na nakakaapekto sa lahat ng tao sa mayayaman at mga umuunlad na bansa.

Tinataya ng WHO na sa 80% na kaso ng mga maagang pagkamatay na nauugnay sa polusyon ng hangin ay gawa ng sakit sa puso at stroke, habang ang 14% na mga namamatay ay dahil sa paulit-ulit na sakit sa baga o malalang impeksyon sa paghinga; at 6% naman ng mga pagkamatay ay dahil sa kanser sa baga.

Isang pag-aaral nuong 2013 na isinagawa ng International Agency for Research on Cancer (IARC, isang ahensya ng WHO) ay nagpahayag na ang polusyon sa hangin ay nakaka-cancer sa tao at ang mga particulate na bumubuo sa polusyon ng hangin ay nagpapataas sa insidente ng kanser lalo na ng kanser sa baga. Isang pagkaka-ugnay din ang na-obserbahan sa pagitan ng polusyon sa hangin at pagtaas ng insidente ng kanser sa daluyan ng ihi o pantog.

Ang maruming hangin sa mga lungsod at rural na lugar ay tinatantyang sanhi ng 3.7 milyong maagang mga pagkamatay sa buong mundo kada taon nuong 2012; ang dami ng mga namamatay na ito ay dahil sa pagkakalantad ng tao sa mga maliliit na particulate matter na 10 microns o mas mababa ang sukat, na nagiging sanhi ng cardiovascular at respiratory disease, at kanser.

Ang mga mamamayang naninirahan sa mga bansang may maliit hanggang katamtaman na kita ang tumatanggap ng mas malaking epekto ng maruming hangin kung saan 88% (ng 3.7 milyong maagang namamatay) ay nangyayari sa mga umuunlad na bansa, at ang pinakamabigat na epekto ay nararanasan ng mga bansang nasa Kanlurang Pasipiko at Timog Silangang Asya na nasasakupan ng WHO. Ang mga pinakabagong pagtatantya ay nagpapakita sa malaking epekto ng maruming hangin sa cardiovascular disease at maagang pagkamatay – higit pa sa dati nang alam ng mga siyentipiko.

Karamihan sa mga pinagmumulan ng maruming hangin ay wala sa kontrol ng pangkaraniwang tao at nangangailangan ng pagkilos ng mga lungsod, pati na rin ng national at international policymakers sa mga sektor tulad ng transportasyon, energy waste management, imprastruktura at agrikultura.

Maraming halimbawa ng mga matagumpay na patakaran sa transportasyon, urban planning, power generation at industriya ang nagpapababa sa maruming hangin gaya ng mga sumusunod:

Para sa industriya: mga malinis na teknolohiyang nagagawang bawasan ang ibinubugang industriyal na usok; pinagbuting pamamahala sa mga pang-lunsod at pang-agrikulturang basura, gaya ng pagkuha ng methane gas na nagmumula sa mga tambakan ng basura bilang pampalit sa pagsusunog (para magamit bilang biogas);

Para sa transportasyon: paglipat sa mga malinis na paraan ng power generation; pagpa-prioritize sa mabibilis na paraan ng pagbiyahe sa mga lungsod, mga ruta sa loob ng siyudad para lang sa mga naglalakad at nagbibisikleta, mga riles na nag-uugnay sa mga lungsod para sa pagbyahe ng mga kargamento at pasahero; paglipat sa mga mas malinis na heavy duty na sasakyang diesel at mga sasakyan at fuel na mas konti ang ibinubuga, gaya ng mga gasolinang mas konti ang inilalabas na sulfur.

Para sa pagpaplanong pang-lungsod: pagpapabuti sa paggamit ng mga gusali ng enerhiya at gawing mas compact ang mga lungsod upang mas maging masinop sa paggamit ng enerhiya.

Para sa power generation: damihan ang paggamit ng mga may mababang emission na fuel at mga renewable energy na hindi nagbubuga ng kahit ano (tulad ng solar, hangin o hydropower); distributed energy generation (gaya ng mga solar panel sa bubungan).

Para sa pamamahala ng munisipal at agrikultural na basura: mga istratehiya para sa pagbawas ng basura, paghihiwalay, pag-recycle, at muling paggamit o waste processing; pati na rin ang pinahusay na mga pamamaraan ng biological waste management gaya ng pagtunaw sa basura na hindi kinakailangan ang oxygen (anaerobic process) upang makabuo ng biogas. Ito ay maaaring gawin, at isang murang alternatibo sa pagsunog ng basura. Kung ang pagsunog ay hindi maiwasan, ang mga teknolohiyang may mahigpit na pagkontrol sa mga ibinubuga nang pagsusunog ay mahalaga.

Ang 2005 “Mga Alituntunin ng WHO sa Kalidad ng Hangin” ay nagbibigay ng pandaigdigang gabay sa limitasyon ng mga pangunahing pollutants na nagbibigay panganib sa kalusugan. Isinasaad ng Mga Alituntunin na sa pamamagitan ng pagbabawas ng particulate matter (PM10) mula 70 pababa ng 20 micrograms per kubiko metro (μg / m³) ay maaari nating mabawasan ang mga pagkamatay na nauugnay sa polusyon nang humigit kumulang sa 15%.

Ang mga Alituntunin ay magagamit sa buong mundo at ang mga ito ay batay sa mga kasalukuyang eksperto at siyentipikong pagsusuri para sa:

• particulate matter (PM)
• Ozone (O 3)
• nitrogen dioxide (NO 2) at
• sulfur dioxide (SO 2 ), sa lahat ng rehiyong sakop ng WHO

Particulate matter (PM)

Kahulugan at mga pangunahing pinagmumulan

Ang Particulate Matter (PM) ay nakakaapekto sa mas maraming tao kaysa anupamang ibang pollutant. Ang mga pangunahing bumubuo ng PM ay sulfate, nitrates, ammonia, sodium chloride, black carbon, mineral dust at tubig.

Binubuo ito ng isang kumplikadong halo ng solid at likidong particles na organic at inorganic na nananatili sa hangin. Ang pinaka-mapaminsalang mga particle ay yung mga may diameter na 10 microns o mas kaunti (PM 10), na maaaring pumasok at manatili sa loob ng baga. Ang pauli-ulit na exposure sa mga particles ay nag-aambag sa panganib ng pagkabuo ng cardiovascular at respiratory diseases, kasama na ang kanser sa baga.

Mga epekto sa kalusugan

May malapit na kaugnayan ang pagkaka-expose sa matataas na konsentrasyon ng maliit na particulates (PM10 at PM2.5) at pagdami ng bilang ng mga namamatay o nagkakasakit araw-araw o sa loob ng mahabang panahon. Sa kabaligtaran, kapag ang konsentrasyon ng mga maliit at pinong particulates ay nababawasan, ang mga kaugnay na dami ng namamatay ay bumababa din; kung ipapalagay na ang lahat nang iba pang mga kundisyon ay mananatiling pareho. Ginagawa nitong posible para sa mga policymaker na tantyahin ang mga maaasahang improvement sa kalusugan ng populasyon kung mababawasan ang polusyong gawa ng particulates.

Maging ang kaunting dami ng polusyon na gawa ng mga particulate ay may epekto pa rin sa kalusugan kahit na sa napakababang konsentrasyon nito at wala pang mababang limitasyon na natagpuan kung saan hindi ito magdudulot ng pinsala sa kalusugan. Kung kaya, ang 2005 guideline limits ng WHO ay naglalayong makamit ang pinakamababang konsentrasyon na maaari para sa mga PM.

Panukalang mga Limits (Guideline Values)

Para sa PM2.5
10 μg / m³ taunang average
25 μg / m³ 24 average ng 24 oras

Para sa PM10
20 μg/m³ taunang average
50 μg/m³ average ng 24 oras

Bilang karagdagan sa guideline values, ang mga Alituntunin sa Kalidad ng Hangin ay nagbibigay ng mga pansamantalang target para sa konsentrasyon ng PM10 at PM2.5 na naglalayong isulong ang unti-unting pagpapababa ng mga konsentrasyon.

Ang mga epekto ng PM sa kalusugan ay nangyayari sa mga antas na kasalukuyang nararanasan ng mga taong nakatira sa lungsod at rural na lugar at sa mga maunlad at umuunlad na bansa; subalit madalas na mas mataas ang exposure ng mga mabilis umunlad na lungsod kumpara sa mga maunlad nang syudad na may kaparehong laki o sukat.

Sa mga umuunlad na bansa, ang exposure sa pollutants mula sa pambahay na pagsusunog ng panggatong sa bukas na apoy o mga tradisyonal na kalan ay nagpapataas sa panganib ng malubhang impeksiyon sa paghinga at mga kaugnay na dami ng namamatay na mga bata. Ang panloob na polusyon mula sa mga panggatong ay isa ring pangunahing panganib para sa sakit sa puso, paulit-ulit na sakit sa baga,  at kanser sa baga sa mga matatanda.

Ang mga seryosong panganib sa kalusugan ay hindi lang nagmumula sa pagkaka-expose sa mga PM, nagmumula din ito sa paglanghap ng Ozone (O3), nitrogen dioxide (NO2) at sulfur dioxide (SO2).  Tulad ng PM, ang mga konsentrasyon ay madalas na pinakamataas sa mga lugar na urban ng mga bansang maliit hanggang katamtaman ang kinikita. Ang ozone ay isang pangunahing sanhi ng pagkakasakit at pagkamatay sa hika. Samantala, ang nitrogen dioxide at sulfur dioxide ay maaari ring magdulot ng hika, mga sintomas ng sakit sa baga, pamamaga ng baga at pagkabawas ng mga kayang gawin ng baga.

Ozone (O 3)

Panukalang mga Limits (Guideline Values)
O3 – 100 μg / m³ na average para sa 38 oras

Ang inirerekumendang limitasyon sa 2005 “Mga Alituntunin ng WHO sa Kalidad ng Hangin” ay binawasan mula sa nakaraang antas na 120 μg / m³ sa nakaraang edisyon ng “Mga Alituntunin ng WHO sa Kalidad ng Hangin”. Ito ay batay sa mga bagong kaugnayang napatunayan sa pagitan ng araw-araw na dami ng mga namamatay at mas mababang konsentrasyon ng Ozone.

Kahulugan at mga pangunahing pinagmumulan

Ozone sa ground level – huwag itong ipagkamali sa ating ozone layer na nasa mataas na bahagi ng ating atmosphere; ito ay isa sa mga pangunahing bumubuo sa photochemical smog. Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng mga reaksyon sa sikat ng araw (photochemical reaction) ng pollutants tulad ng nitrogen oxides (NOx) mula sa sasakyan at mga pabrika at volatile organic compounds (VOC) na ibinubuga rin ng mga sasakyan, solvents at pabrika. Bilang resulta, ang pinakamataas na antas ng polusyong ozone ay nangyayari sa mga panahong maaraw ang panahon.

Mga epekto sa kalusugan

Ang labis na ozone sa hangin ay maaaring magkaroon ng malaking epekto sa kalusugan ng tao. Maaari itong magdulot ng mga problema sa paghinga, pasumpong-sumpong na hika, pagkabawas ng mga kayang gawin ng baga at maging sanhi ng mga karamdaman sa baga. Sa Europa, ito ang kasalukuyang isa sa mga pinag-aalalahanang pollutant. Ilang mga pag-aaral sa Europa ang nag-ulat na ang araw-araw na dami ng namamatay ay tumataas ng 0.3% at 0.4% naman para sa sakit sa puso, sa bawat 10μg / m³ na pagtaas ng exposure sa ozone.

Nitrogen dioxide (NO2)

Panukalang mga Limits (Guideline Values)

NO2
40μg/m³ taunang average
200μg/m³ average sa isang oras

Ang kasalukuyang rekomendasyon ng WHO na 40μg / m3 (taunang average) ay itinakda upang protektahan ang publiko mula sa mga epekto sa kalusugan ng mga ibinubuga ng gas.

Kahulugan at mga pangunahing pinagmumulan

Sa mga panandaliang konsentrasyon na lumalagpas sa 200μg / m³, ang NO2 ay isang nakakalasong gas na nagiging sanhi ng malubhang pamamaga ng mga daluyan ng hangin.

Ang NO2 ay ang pangunahing pinagmumulan ng nitrate aerosols na importanteng bumubuo sa maliit na bahagi ng PM2.5 at ng ozone (kapag humalo ito sa liwanag ng araw).

Ang mga pangunahing pinagmumulan ng mga ibinubuga ng NO2 ay ang mga proseso ng pagsusunog (pagpapainit, power generation at mga makina ng sasakyan at bapor).

Mga epekto sa kalusugan

Ipinapakita sa mga pag-aaral ng pampublikong kalusugan na ang mga sintomas ng bronchitis sa mga hikaing bata ay tumataas sa matagalang pagkaka-expose sa NO2. Ang pagkabawas ng mga kayang gawin ng baga ay nauugnay din sa konsentrasyon ng NO2 na kasalukuyang nasusukat (o nao-obserbahan) sa mga lungsod ng Europa at Hilagang Amerika.

Sulfur dioxide (SO2 )
Panukalang mga Limits (Guideline Values)

SO2
20μg/m³ average para sa 24 oras
500μg/m³ average para sa 10 minuto

Ang konsentrasyon ng SO2 ay hindi dapat lumagpas nang average na 500μg / m³ sa loob ng 10 minuto. Ayon sa mga pag-aaral, ilang mga taong may hika ang nakakaranas ng mga pagbabago sa kanilang paghinga pagka-expose sa SO2 kahit sa loob lamang ng 10 minuto.

Kahulugan at mga pangunahing pinagmumulan

Ang SO2 ay isang gas na walang kulay at may malakas na amoy. Ito ay nalilikha mula sa pagkasunog ng fossil (gaya ng namiminang uling at langis) at ang pagtunaw ng mga mineral na naglalaman ng sulfur. Ang pangunahing pinagmulan ng SO2 ay ang pagsusunog ng mga fossil fuel na nagtataglay ng sulfur para painitin ang bahay, power generation at mga sasakyang de-motor.

Mga epekto sa kalusugan

Ang SO2 ay maaaring makaapekto sa respiratory system at pagkilos ng baga, at nagiging sanhi rin ito ng pangangati ng mata. Ang pamamaga ng daluyan ng hangin ay nagiging sanhi ng pag-ubo, paglabas ng sipon, paglala ng hika at hindi gumagaling na bronchitis at nagiging sanhi upang maging madali magka-impeksiyon sa paghinga ang tao. Ang pagka-ospital sanhi ng sakit sa puso at dami ng namamatay ay tumataas sa mga araw na mataas ang mga antas ng SO2. Kapag humalo ang SO2 sa tubig, bumubuo ito ng sulfuric acid. Ito ang pangunahing sangkap ng acid rain na nagiging sanhi ng pagkaubos ng kagubatan.

2. Paano Mag-ingat sa Epekto ng Air Pollution

1. Magsuot ng mask tuwing lumalabas ng bahay lalo na kung nakatira sa syudad na maraming sasakyan at meron kang record ng respiratory illness
2. Isara lagi ang mga bintana kung may sariling sasakyan
3. Iwasang sumakay sa mga sasakyang walang bintana
4. Ugaliing kumain ng masustansiyang mga pagkain (damihan ang sariwang gulay at prutas na mataas sa anti-oxidants)
5. Huwag i-expose nang matagal sa labas ang mga buntis, sanggol, bata, senior citizens at mga may sakit
6. Iwasang langhapin ang hangin tuwing selebrasyon ng bagong taon
7. Linisin nang regular ang mga filters ng aircon sa bahay at sasakyan
8. Umiwas sa mga lugar na marami ang usok mula sa sigarilyo
9. Huwag maligo sa ulan o inumin ang tubig nito kung nakatira ka sa syudad, puno ito ng polusyon galing sa hangin
10. Mamasyal sa mga mapunong park para makalangahap ng sariwa at malinis na oxygen

3. Paano Makakatulong Upang Mabawasan ang Air Pollution

1. Siguraduhing laging nasa maayos na kundisyon ang makina ng iyong sasakyang ginagamit
2. Ipanukala sa lokal na pamahalaan ang mahigpit na pagpapatupad ng batas laban sa polusyon ng hangin, ang Philippine Clean Air Act of 1999
3. Ipanukala ang pagbawal sa mga sasakyang luma ang makina (15 years o matagal pa)
4. I-report ang mga LTO offices na hindi sumusunod sa smoke belching test
5. Ipanukala ang pagtatalaga ng mga aparatong sumusukat sa dumi ng hangin sa iyong lugar
6. Sama-samang ipaabot ang hinaing patungkol sa air pollution sa mga national at local government officials o sa social media (kung paisa-isa lang, baka di nila papansinin, pero kung marami na ang complain, kikilos din sila kahit paano)
7. Suportahan ang mga adbokasiya para sa malinis na hangin
8. Iulat ang mga sasakyang nagbubuga ng maruming hangin
9. Huwag magsunog ng anumang bagay (basura, gulong, effigy ng pulitiko, bandila ng US, etc.)
10. Tangkilikin ang renewable energy kung abot ng iyong pinansiyal na kakayanan
11. Maging masinop sa paggamit ng kuryente (krudo pa rin ang main source ng ating kuryente)
12. Maglakad, magbisikleta, o makiangkas sa merong sasakyan upang makabawas sa paggamit ng sasakyan
13. Magtanim ng mga puno o halaman sa iyong bakuran
14. Huwag gumamit ng mga pampublikong sasakyan na nagbubuga ng maruming hangin (dyip, tricycle, bus, etc.)
15. Ihinto na ang paninigarilyo
16. Huwag nang gumamit ng firecrackers